FIZIKA ZA OSNOVNU ŠKOLU
1. Šta je sila trenja?
2. Nabroj vrste sile trenja?
3. Nabroj primere sile trenja klizanja, kotrljanja i mirovanja.
4. Da li je veće trenje kotrljanja ili trenje klizanja?
5. Nabroj primere štetnog i korisnog trenja?
6. Gde je napadna tačka sile trenja?
7. Od čega zavisi sila trenja?
8. Obrazac za silu trenja?
9. Obrazac za silu trena kada je podloga horizontalna?
10. Koja je oznaka i merna jedinica za koeficijent trenja?
11. Da li koeficijent trenja može biti veći od 1?
12. Da li sila trenja zavisi od veličine dodirnih površina?
13. U kojim situacijama je normalna sila jednaka sili Zemljine teže?
Koeficijent trenja klizanja između knjige i stola iznosi 0,06. Sto na knjigu deluje normalno reacijom podloge od 500N. Odredi silu klizanja knjige po stolu.
Telo mase 2 kg po horizontalnom stolu vuče horizontalna sila 14N. Koliko je ubrzanje tela ako je koeficijent trenja 0,51?
Automobil počinje da koči pri brzini od 64,8 𝑘𝑚/ℎ po horizontalnom putu. Koeficijent trenja između guma i asfalta je 0,9. Odredi vreme zautavljanja i zastavni put automobila.
Silatrenjajesilakojasesuprostavlja kretanju jednogtelauodnosu na drugo kada su u neposrednom dodiru.
Postoji sila trenja klizanja, kotrljanja i mirovanja.
Trenje može biti korisno i štetno. Zahvaljujući trenju možemo uspravno da hodamo, pišemo kredom po tabli,držimo predmete u ruci i u ovim situacija nam koristi trenje. Trenjem pocepamo odeću i obuću, zagreva semotor automobila pa mora da ima sistem za hlađenje i u ovim situcijama je reč o štetnom trenju.
Trenje kotrljanja je najmanje, a trenje mirovanja je najveće.
Napadna tačka sile trenja je duž cele dodirne površine, a smer je suprotan od brzine relativnog kretanja dva tela.
Sila trenja zavisi od normalne sile N i od:
* supstance od koga su tela napravljena
* uglačanosti dodirnih površina.Nova veličinaμ(mi)–koeficijent trenja
SILA TRENJA ZAVISI OD NORMALNE SILE (N) I KOEFICIJENTA TRENJA (μ)
Sada kada znamo od čega zavisi sila trenja možemo napisati kako se izračunava.
𝐹𝑡𝑟=𝑁∙𝜇
Sila trenja je jednaka proizvodu normalne sile reakcije podloge i koeficijenta trenja.
Koeficijent trenja nema mernu jedinicu.Keoficijent trenja klizanja za neke kombinacije supstanci
Led–čelik→ 𝜇 = 0,03
Drvo–led→ 𝜇 = 0,04
Srebro–srebro→ 𝜇 = 1,4
𝐹𝑡 = 𝑚 ∙ 𝑔
𝐹𝑡 = 𝑁 – Kada je podloga horizontalna. 𝑁 = 𝑚 ∙ 𝑔
Pa će sila trenja za horizontalnu podlogu biti:
𝐹𝑡𝑟=𝑚∙𝑔∙𝜇
SILA TRENJA NE ZAVISI OD VELIČINE DODIRNIH POVRŠIN.
𝜇 = 0,06
𝑁 = 500𝑁
𝐹𝑡𝑟=500𝑁∙0,06
𝐹𝑡𝑟=30𝑁
𝑚 = 2𝑘𝑔
𝐹𝑣=14𝑁
𝜇 = 0,51
𝑎 =?
𝐹𝑡𝑟=2𝑘𝑔∙10𝑁/𝑘𝑔∙0,51
𝐹𝑡𝑟=10,2𝑁
𝐹r = 𝐹𝑣−𝐹𝑡𝑟
𝑚 ∙ 𝑎 = 𝐹𝑣−𝐹𝑡𝑟
𝑎 = (𝐹𝑣−𝐹𝑡𝑟)/𝑚
𝑎 = (14𝑁 − 10,2𝑁)/2𝑘𝑔
𝑎 = 3,8𝑁/2𝑘𝑔
𝑎 = 1,9 𝑁/𝑘𝑔 = 1,9 𝑚/𝑠2
Automobil počinje da koči pri brzini od64,8 𝑘𝑚/ℎpohorizontalnom putu. Koeficijent trenja između guma iasfalta je 0,9. Odredi vreme zautavljanja i zastavni putautomobila.
𝑣0 = 64,8 𝑘𝑚/ℎ
𝜇 = 0,9
𝑡 =?
𝑆 =?
𝑭𝒗=𝟎–telo usporava
𝐹𝑅 = 𝐹𝑡𝑟
𝑚 ∙ 𝑎 = 𝑁 ∙ 𝜇
𝑚 ∙ 𝑎 = 𝑚 ∙ 𝑔 ∙ 𝜇
𝑎 = 𝑔 ∙ 𝜇
𝑎 = 10 𝑚/𝑠2 ∙ 0,9
𝑎 = 9 𝑚
Podloga je horizontalna
v= 0 𝑚/𝑠
𝑣 = 𝑣0 − 𝑎 ∙ 𝑡
𝑡 = (𝑣0 − 𝑣)/𝑎
𝑡 = (18 𝑚/𝑠 − 0 𝑚/𝑠)/9 𝑚/𝑠2
𝑡 = 2𝑠
S= 𝑣0 ∙ 𝑡 − (𝑎∙𝑡 2)/2
S= 36𝑚 − 18𝑚
S= 18𝑚
Sila trenja je sila koja deluje između površina koje su u kontaktu i protivi se relativnom kretanju ili pokušaju kretanja između tih površina. Ona se javlja u mnogim svakodnevnim situacijama kada se jedan objekat pomiče preko druge površine. Sila trenja može usporiti ili zaustaviti kretanje objekta ili sprečiti pokretanje objekta kada se primenjuje spoljna sila.
Ovo je sila trenja koja deluje kada se objekat pokušava pokrenuti, ali još uvek nije u pokretu. Statičko trenje sprečava objekat da započne svoje kretanje. Potrebna je određena minimalna sila, poznata kao granična sila trenja, da bi se prevazišlo statičko trenje i pokrenuo objekat.
Klizno trenje je sila trenja koja deluje kada se objekat već kreće po površini. Ova sila deluje u suprotnom smeru od pravca kretanja objekta i smanjuje njegovu brzinu. Klizno trenje obično ima konstantnu vrednost i zavisi od prirode površina koje su u kontaktu.
Sila trenja zavisi od vrste materijala i površinskih karakteristika objekta i površine. Grublje površine obično imaju veću silu trenja.
Sila trenja je proporcionalna normalnoj sili, koja je sila kojom površine pritišću jedna drugu okomito na dodirnu površinu. Veća normalna sila obično rezultira većom silom trenja.
Korišćenje maziva između površina može smanjiti silu trenja i olakšati kretanje objekta.
U nekim slučajevima, sila trenja može zavisiti od brzine kretanja objekta. Na primer, pri velikim brzinama klizno trenje može postati veće.
Temperatura takođe može uticati na silu trenja. Na primer, kod nekih materijala sila trenja može se smanjiti pri povećanju temperature.
U fizici, silu trenja možemo opisati Newtonovim zakonom trenja koji kaže da je sila trenja proporcionalna normalnoj sili i može se izraziti kao F trenja = μN, gde je μ koeficijent trenja koji zavisi od vrste površina koje su u kontaktu.